De beste zanger van Nederland

De beste zanger van Nederland woont al jaren in een rijtjeshuis in het Noordbrabantse Oosterhout. Na een kort verblijf in Amsterdam tijdens de begindagen van Brainbox, keerde Kaz Lux terug naar zijn geboortegrond. Daar kreeg hij op 12 november in Café Oud-Brabant het eerste exemplaar van zijn biografie overhandigd. Hij had al eerdere verzoeken gehad, maar wees die allemaal van de hand, tot Lutgard Mutsaers hem na een optreden bijgewoond te hebben een brief schreef met het verzoek zijn levensverhaal op te mogen tekenen. 

Dat Lux pas op het aanbod van Mutsaers inging, heeft alles te maken met zijn afkeer van de aandacht voor de persoonlijke, meer sensatiebeluste kant van het bestaan van een popmuzikant. Bij Mutsaers was hij verzekerd van een gedegen, wetenschappelijke beschrijving van zijn muzikale leven. Verwacht dan ook geen gedetailleerde uiteenzetting van allerlei uitspattingen, drank, drugs en ruzies, maar een in de muziekgeschiedenis geplaatst verhaal van de artistieke ontwikkelingen en keuzes die Lux in zijn inmiddels 50-jarige muzikantenbestaan gemaakt heeft. Dit gebeurt aan de hand van citaten van Lux, afgewisseld met een kort overzicht van de ontwikkelingen in de popmuziek in de periode waar het citaat betrekking op heeft en delen uit interviews en recensies uit het verleden die Mutsaers opdook.

Het begon allemaal een halve eeuw geleden met het winnen van de personality prijs bij een talentenjacht. Een jaar later, in 1968, wint Lux met zijn nieuwe band Impulse! (een verwijzing naar het invloedrijke Amerikaanse jazzlabel uit die tijd) een andere talentenjacht. Lux heeft dan de nummers Down Man, Cruel Train en Woman’s Gone al geschreven. Alle geïnspireerd op zijn liefje Mary, die hij zo mist als hij van huis is. De eerste prijs is het opnemen van een single. De opnames worden echter afgekeurd, maar Bovema wil wel verder met Lux als solo-artiest. Down Man en Cruel Train worden niet lang daarna opnieuw opgenomen, maar dan met een aantal sessiemuzikanten, waaronder gitaarwonder Jan Akkerman en drummer Pierre van der Linden. Brainbox is een feit! Het vervolg van Brainbox mag als bekend worden verondersteld, er volgt een lp, Akkerman vertrekt, Rudi de Queljoe vervangt hem. Er volgen nog een stel singles en de band houdt er mee op. Manager John van Setten is eigenaar van de bandnaam en probeert er nog op in te cashen door een bijna geheel nieuwe band, alleen drummer Frans Smit zat in de vorige versie, een lp te laten maken, maar dat levert niets op. Al is de band in de oorspronkelijke samenstelling amper een jaar actief geweest, ze zijn een wezenlijk onderdeel van de vaderlandse popgeschiedenis. De bluesy nummers, door Akkerman voorzien van spetterende gitaarpartijen, in combinatie met de soulvolle stem van Lux, hebben de tand des tijds moeiteloos doorstaan. Dark Rose is een Nederpopklassieker.

Lux gaat daarna zijn eigen weg, al zal Jan Akkerman zijn pad nog met enige regelmaat kruisen. De samenwerking op Eli levert Lux zijn enige gouden plaat op. Al relativeert hij dat zelf direct door te zeggen dat dat alleen maar komt omdat precies op dat moment de grens voor goud was verlaagd van 50.000 naar 25.000 verkochte exemplaren. Zijn solocarrière komt nooit echt van de grond, al is een aantal van zijn soloplaten zeker de moeite waard. Maar je krijgt niet het idee dat Lux daar echt mee zit, hij is meestal al weer met een volgend project bezig. Hij is er de man ook niet naar om bij anderen aan te kloppen voor samenwerking, maar neemt meestal een afwachtende houding aan en wacht tot hij gevraagd wordt. En gezien zijn status, kan hij altijd terugvallen op een keur aan muzikanten die graag met hem samenwerken. Lux blijkt bovendien iemand die niet aan een bepaald genre vasthoudt. Hij houdt er niet van eindeloos op dezelfde weg door te gaan, maar heeft na twee platen meestal weer zin een nieuwe afslag te nemen. Zijn oeuvre bevat dan ook aardig wat genres, van fusion, folk, blues, soul, eighties rock tot, tegenwoordig, Americana.

Bij het boek zit een cd met vier nummers die Lux in Brussel opnam met Jean-Marie Aerts, gitarist en producer bij T.C. Matic en  Arno Hintjes. De opnames dateren uit 1984 en 1986, het jaar dat hij de achtergrondvocalen op Forget the Cold Sweat van Arno Hintjens inzong. Het moet geklikt hebben tussen de band van Arno en Lux, want het speelplezier straalt er vanaf. De stem van Lux blijkt opvallend goed aan te sluiten bij de kenmerkende Vlaamse eighties rock. Maar om de een of andere reden belandden de opnames op de plank en worden pas na lang speurwerk van Mutsaers teruggevonden en door Aerts opgepoetst. Onbegrijpelijk dat dit nooit eerder is uitgebracht, Lux had er een hele nieuw publiek mee aan kunnen boren. Maar hij is er de man niet naar om in wrok achterom te kijken. Met de blik vooruit was hij alweer met een volgend project bezig.

Kaz Lux blijkt wars van alle verering en aandacht die het liefst in de luwte zijn eigen gang gaat. Het boek maakt duidelijk dat het Lux bepaald niet altijd voor de wind is gegaan. Hij had na het uiteenvallen van Brainbox last van depressies en bleek in de jaren negentig behoorlijke gehoorschade te hebben opgelopen. Het kenmerkt hem dat hij niet bij de pakken neer gaat zitten, maar altijd doorgaat. Met de huidige technische mogelijkheden kan hij thuis eindeloos aan zijn nummers knutselen, wanneer het hem uitkomt. Dicht bij zijn grote liefde Mary. Hij is waarschijnlijk ook de popmuzikant met het langst durende huwelijk. Kijk naar het filmpje van de top 2000 uit 2014 op You Tube over Dark Rose, dat is Lux ten voeten uit, thuis met een shaggie op de bank, nog steeds verliefd lachend naar zijn Mary.

Met deze biografie krijgt Lux de plek die hij in de Nederlandse popgeschiedenis verdient en dat is niet ergens aan de zijkant, maar midden in het spotlicht. Lezen dat boek en trek dan ook de Brainboxplaten weer eens uit de kast en geniet van zijn solowerk.

Lutgard Mutsaers: Kaz Lux. Rock-adel verplicht

In de Knipscheer

Prijs: 25 euro

Verschenen in: Platenblad 232, 2 december 2017 t/m 26 januari 2018