dinsdag 22 december 2015

Platenzaakstickers #219





Zaansche Muziekhandel
Ged. Gracht 88
Zaandam

Op label, Oskar Hackenberger, 10", Einzug der Gladiatoren, Electrola E.G. 1006 (Duitsland, 193?)

Kaler heb ik ze nog niet gehad. Het lijkt er zelfs op dat het labeltje met de hand uit een groot vel is geknipt. Het is duidelijk een exemplaar uit het begin van de verkoop van platen. Zoals in het vorige week aangehaalde boek Muziek in Detail is te lezen, begon de platenverkoop bij winkels voor muziekinstrumenten en bladmuziek. Daar lijkt dit een typisch voorbeeld van.

Een zoekopdracht bij het Gemeente Archief Zaanstad levert een foto op uit de tijd dat de winkel nog Nieuwe Zaansche Muziekhandel heette.

De Nieuwe Zaansche Muziekhandel, De Roos, Boek- en Kantoorboekhandel, ca. 1910

De winkel was toentertijd nog gevestigd aan de Burcht en verhuisde later naar de Gedempte Gracht. Schijnbaar kon de familie De Roos niet van muziek en bladmuziek alleen leven en werd in het levensonderhoud voorzien door dit te combineren met een boekhandel en artikelen voor kantoren. Bovendien was De Roos niet de enige in Zaandam met deze combinatie.
Grappig om te zien dat er sprake is van een terugkeer naar de basis nu steeds meer platenzaken zich tegenwoordig genoodzaakt zien muziekgerelateerde boeken en stripboeken aan hun assortiment toe te voegen om te overleven. Andersom zijn er ook boekhandels die een afdeling geluidsdragers hebben. Maar hoe is het begonnen??? Een kwestie van de kip en het ei?? Op de sticker is in ieder geval duidelijk sprake van muziekhandel en lijkt de boekenbranche het onderspit te hebben gedolven.

Hetzelfde archief levert ook nog beelden op van het pand aan de Gedempte Gracht 88, zij het onder een andere naam.

Muziekhandel Volmer v/h Kleyn aan de Ged. Gracht 88, 1964

Voorheen was in 1964 nog niet zolang geleden: in 1962 heette de winkel nog Muziekhandel Kleyn en werd de naam op de pui geflankeerd door links een Philips en rechts een Decca lichtreclame. De oplettende kijker of die met ontzettend goede ogen ontwaart rechts boven in het deurvenster een poster van Wim Sonneveld als Frater Venantius. Ook is in het linkerwinkelraam een reclameverlichting te zien voor de Maand van de Grammofoonplaat. Dit was een initiatief van de Nederlandse Vereniging van Grammofoonplaten Detailhandelaren om de verkoop van platen te bevorderen. Bij besteding van 5 gulden kon het singletje van Frater Venantius voor 1,95 gulden aangeschaft worden.

Vormer maakte in zijn winkel een duidelijke scheiding tussen de grammofoonplaten (links) en de bladmuziek (rechts), vergelijkbaar met de scheiding tussen muziek en kantoorboekhandel in het pand van De Roos. Vermeldingswaard is ook dat de voorganger van Vormer, de firma Kleijn in 1952 een van de eersten was die een grammofoon in de toonbank inbouwde om het de koper gemakkelijker te maken een plaat te beluisteren. Zo valt te lezen in hetzelfde Muziek in Detail.

Stickers van Kleijn en Vormer moeten er ook vast zijn, maar ben ik nog niet tegengekomen. De oersticker uit Zaandam die de gehele geschiedenis in werking zette is afkomstig van Pierre Gouweloos.

dinsdag 15 december 2015

Platenzaakstickers #218





Radio Tax
Rotterdam
Middellandplein 19A
Tel. 37119

Op label, The 3 Jacksons, 10", Accordeon Potpourri no. 29, Philips P 17 340 H (Nederland, 195?)

De klassieke vormgeving uit het begintijdperk van de platenverkoop, zwarte letters op een goudkleurige achtergrond. En dat er nou nooit een vormgever rekening heeft gehouden met de ronding van het label! Ook deze is zo goed mogelijk op het label geplakt, maar past net niet. Afwijkend is de bovenkant niet recht is, maar meeloopt met de R en de radiogolven/notenbalk.

Zo goed als niks over te vinden, Radio Tax. De naam levert welgeteld 1 melding op via google. De winkel is dan inmiddels verhuisd naar nummer 29 en is in te schakelen voor de reparatie van radio- of televisietoestellen. Een typisch voorbeeld van een winkel die radio's verkoopt en daarnaast nog wat bakeliet en later wellicht vinyl in de winkel had.

Lezing van het boek Muziek in detail* leert dat platen aanvankelijk vooral in winkels die muziekinstrumenten en bladmuziek verkochten werden aangeboden. De vereniging van platenimporteurs had een monopolie en voorzag uitsluitend dit soort zaken van geluidsdragers. Daar kwam begin jaren dertig verandering in toen Telefunken goedkopere platen aanbood. De importeurs verboden hun clientele platen van Telefunken af te nemen op straffe van het stoppen van levering. Daarop besloot Telefunken de radiowinkels te benaderen om daar een afzetmarkt voor hun zwarte goud te creëren. Dat lukte en zou kwamen er in een keer 700 verkooppunten voor muziek bij.

Radio Tax zat tussen de West-Kruiskade en Radio Leo in op de hoek van het Middellandplein. Gezien de expansiedrift van Leo is het niet ondenkbaar dat Tax het onderspit heeft moeten delven. Momenteel zit op het Middellandplein 19 een Surinaams/Antilliaans bedrijf dat lucht- en vrachtpost naar Suriname en de Antillen aanbiedt en buiten ook nog een rekje met kleding heeft staan.

Middellandplein, links van de zwarte auto achter de lantaarnpaal zit nr. 19, voorheen Radio Tax

Wederom dank aan Bjorn Graafland van Concerto, die de sticker leverde.

*Michael Christianen & Ad Maatjens: Muziek in Detail. De geschiedenis van de platenhandel in Nederland. Ilpendam: Nederlandse Vereniging van Grammofoonplaten Detailhandelaren, 1997

zaterdag 12 december 2015

LP top 10 1985



December lijstjesmaand begint traditiegetrouw met de LP top 10 van dertig jaar geleden, zoals René van Kaam die elk jaar weer aan de lezers van zijn Platenblad vraagt. Hieronder mijn inzending voor het nummer. Behalve mij zonden nog 83 lezers hun lijstje in, waaronder net als vorig jaar slechts één dame. Op basis van alle inzendingen fabriceerde René weer een totaallijst. Mijn nummer 10 heeft daarin de hoogste notering (4), 4 van mijn top 10 halen de totaaltop 10. Voor wie meer wil weten, Platenblad is bij de meeste platenzaken te koop en anders is via platenblad@planet.nl een abonnement of los nummer te bekomen.


 

1. The Jesus and Mary Chain – Psycho Candy
2. The Cult – Love
3. The Beasts of Bourbon – The Axeman’s Jazz
4. Green On Red – Gas Food Lodging
5. Nick Cave and The Bad Seeds – The Firstborn Is Dead
6. Fatal Flowers – Fatal Flowers
7. Rain Parade – Crashing Dream
8. Scientists – You Get What You Deserve
9. Greg Sage – Straight Ahead
10. The Waterboys – This Is The Sea

Op de platen van Greg Sage en Rain Parade na, kende ik alle platen uit mijn top 10 in 1985. Als ik, zoals Swie Tio, mijn lijstje zoals ik het dat jaar gemaakt zou hebben, had ingestuurd had het er anders uit gezien. Dan stonden R.E.M. en Prince waarschijnlijk in plaats van de twee nieuwelingen en waren ook The Fuzztones mogelijke kandidaten geweest. Gevestigde namen als Bob Dylan (het overgeproduceerde Empire Burlesque) en Neil Young (wil je country dan krijg je Old Ways) laten het nog even afweten, maar zullen in de toekomst laten horen nog lang niet afgeschreven te zijn. Een aantal van de genoemde bands heb ik dat jaar of het jaar daarop ook live gezien, waarbij vooral The Fatal Flowers een onuitwisbare indruk maakten en het hoofdprogramma The Jeffrey Lee Pierce Quartet op 23 mei 1985 in Paradiso totaal wegspeelden. Beide bands speelden Hendrix’ Fire, een groter contrast heb ik zelden gehoord, waarbij Fatal Flowers gitarist Dirk Heuff de show stal.

Het meesterwerk van 1985 komt op naam van The Jesus And Mary Chain, al was het verschil met The Cult miniem. De distortion op vol en doordenderen maar van Just Like Honey tot It’s So Hard. Het blijft een genot om naar te luisteren. De gebroeders Reid vliegen met enige regelmaat uit de bocht, terwijl toekomstig Primal Screamzanger Bobby Gillespie simpel doch effectief de boel al drummende in het gareel houdt. Ook op twee een Engelse band, al klinken ze onvervalst Amerikaans. Waren op de eerste LP Dreamtime nog onmiskenbaar New Wave-invloeden te beluisteren, op Love is gekozen voor een lekker vet rockgeluid met tekstueel de nodige spirituele referenties. Live doet de band er nog een schepje bovenop en slingert Ian Ashbury een recordaantal yeahs de zaal in.
The Beasts of Bourbon bestond met op gitaar Kim Salmon en op bas Boris Sujdovic voor bijna de helft uit Scientists. De muziek is dan ook duidelijk verwant, al zijn de Beasts of Bourbon waar meer geënt op de traditionele Amerikaanse muziek. Zanger Tex Perkins vertolkt met verve de teksten die zich in de marge van de samenleving afspelen en waarin er flink op los wordt gemoord. Psycho zet wat dat betreft direct de toon. In Evil Ruby kiest Ruby uiteindelijk voor de trein ten koste van haar vriend. Het uptempo Ten Wheels for Jesus is een waardige afsluiter. Land- en bandgenoten The Scientists staan wat lager maar bieden eveneens een dosis prettig gestoorde Aussieswamprock. De titel spreekt voor zich: You Get What You Deserve!
Met de komst van Chuck Prophet valt alles bij Green on Red op zijn plaats. Werd op de voorgaande platen nog niet voor één stijl gekozen, op Gas Food Lodging is die keuze gemaakt. Een aantal nummers doet direct denken aan de hoogtijdagen van Neil Young en Crazy Horse met The Drifter en  het aansluitende Sea of Cortez (what’s in a name?) als hoogtepunt. Nog geen half jaar na het verschijnen van Gas Food Lodging lag de opvolger al in de winkel, No Free Lunch Today. De heren hadden er duidelijk zin in en namen tussen het touren door in Engeland de opvolger op, die alleen qua lengte voor zijn voorganger onderdoet.
Net als zijn landgenoten The Beasts of Bourbon, haalt ook Nick Cave zijn inspiratie uit de traditionele Amerikaanse muziek en dan vooral the blues. Hij lijkt iets gas terug te nemen in vergelijking met de voorganger From Her to Eternity, maar onderhuids broeit het dankzij het fabelhafte gitaarspel van Blixa Bargeld des te erger.
Behalve Fatal Flowers leverden ook Blue Murder en Claw Boys Claw mooi Nederlands werk af, maar het debuut van Richard Janssen en kompanen stak er toch met kop en schouders bovenuit. Janssen gaat niet voor de middelmaat en dat is te horen. Met Henk Jonkers (tegenwoordig de roffelende basis van Hallo Venray), Marco Braam en meestergitarist Dirk Heuff heeft hij topmuzikanten naast zich. Hoogtepunt is Billy, maar ook Midnight Train, Crying over Sin en de instrumental Rip Off zijn pareltjes.
Dan Stuart van Green on Red komen we weer tegen in het dankwoord op de tweede volwaardige LP van Rain Parade. Met nog slechts een Roback-broertje in de band (wat is dat toch met broers in bands?) maakt Rain Parade zijn beste plaat. Over het algemeen vrij ingehouden muziek waarbij gitarist Matt Piucci gedoseerd de remmen los gooit. David Roback timmert inmiddels met Dream Syndicate bassiste Kendra Smith en Keith Mitchell, die nog een blauwe maandag bij Green on Red drumde, ook aan de weg. Na een eerste proeve in 1984, verschijnt in 1985 de eerste 12”van Opal. Over een paar jaar zien we hem terug met Mazzy Star.
De herontdekking uit 1985 is Greg Sage. Bij het herbeluisteren van het merendeel van de platen uit dat jaar uit mijn collectie was het direct duidelijk dat hij ook een plaats bij de beste tien verdiende. Hoe is het toch mogelijk dat zo’n prachtplaat daar jaren staat, zonder op waarde geschat te worden. Geen opsmuk bij Sage, met minimale begeleiding van drum en bas, vult de zanger/gitarist van The Wipers twee plaatkanten met prachtige luistermuziek. Die blijft voorlopig nog wel even in de buurt van de platenspeler liggen.
De rij wordt gesloten door The Waterboys. Een grotere tegenstelling met Sage staat er niet in de lijst. De muziek van Mike Scott en mede-Waterboys Anthony Thistlethwaite en Kurt Wallinger is op de meeste nummers nogal zwaar aangezet, maar nummers als The Whole of the Moon, Spirit, Old England en Be My Enemy hebben de tand des tands ruimschoots doorstaan.

Het opstellen van de lijst voor 1985 heeft ook weer een verlanglijstje opgeleverd, van wat er uit dat jaar nog in de platenkast mist: Crime + The City Solution, Dinosaur, Gérard Manset, Renaud, The Replacements, Sisters of Mercy en Sonic Youth. Daar zal met de publicatie van de andere lijstjes in dit Platenblad nog wel het een en ander aan worden toegevoegd.


dinsdag 8 december 2015

Platenzaakstickers #217

Goosen
Grammofoonplaten, Musicassettes, Tapes, Compact-Discs
Muntstraat 41
043-214971
Maastricht

Achterzijde hoes, Albion Dance Band, LP, Shuffle Off!, Spindrift Records SPIN 103 (Verenigd Koninkrijk, 1983)

Een uitzonderlijk vormgegeven sticker, deze eerste uit Maastricht. Alle geluidsdragers zijn vermeld, met de nadruk op de cd. Het geheel wordt gecomplementeerd met een abstracte voorstelling van rechthoeken in verschillende groottes en twee driehoeken. Ik kan zo snel de link naar het handelswaar van de heer Goosen niet leggen.

Een artikel op Entertainmentbusiness geeft naar aanleiding van het overlijden van de winkeleigenaar, Henri Goosen, een korte geschiedenis van de winkel. Goosen werd geboren in 's Hertogenbosch, alwaar zijn ouders een muziekwinkel hadden met bladmuziek, instrumenten, geluidsapparatuur en lp's. Het bloed kruipt waar het niet gaan kan en om niet met zijn ouders te hoeven concurreren, vertrek Henri naar het diepe zuiden. In Maastricht begon hij in 1962 in de Wyckerbrugstraat zijn eerste winkel en verhuisde vervolgens naar het Stokstraatkwartier waar hij een winkel in hifi en een winkel in platen bestierde. Daarna verhuisde de winkel naar de Muntstraat. Op het forum Meestrech online is te lezen dat Goosen daarna nog een keer naar de Jodenstraat verhuisde toen Blokker Muntstraat 39 en 41 confisceerde.

Op 1 januari 2002 was Goosen als gevolg van een herseninfarct waarbij hij zijn spraakvermogen verloor, gedwongen de winkel te sluiten. Op 2 januari 2011 overleed hij op 71-jarige leeftijd in Maastricht. Een simpele rekensom maakt duidelijk dat Goosen op 22-jarige leeftijd voor zichzelf begon en zijn vijftigjarig jubileum wellicht op het nippertje heeft gehaald.

Op het blog van Pierre Gouweloos is onderstaande overlijdensadvertentie te vinden.



Met dank aan Hans Dinkelberg die de sticker leverde.


Op Flickr kwam ik nog een sticker van Goosen tegen van voor het cd-tijdperk.

Goosen
Grammofoonplaten, Musicassettes, Tapes
Muntstraat 41
Hifi-stereo, Video
Maastricht

Op achterzijde hoes, Johann Sebastian Bach, LP, Wachet Auf, Ruft Uns Die Stimme, Kantate BWV 140 / Bringet Dem Herrn Ehre Seines Namens, Kantate BWV 14, Electrola SME 91 658 (Duitsland, ????)

Duidelijk is dat de hifi-stereo en video plaats heeft moeten maken voor de cd's. De geschiedenis van de winkel doet vermoeden dat er meer stickers van Goosen moeten zijn.

dinsdag 1 december 2015

Platenzaakstickers #216

Th. v. Beeck
Muziekhandel
Helmond

Op label, Charles Aznavour, 7", Il Faut Savoir, Barclay 60 276 (België, 1961)

Een variant op de klassieke sticker van gouden belettering op een zwarte achtergond. Om iets meer op te vallen koos muziekhandel Th. v. Beeck voor de rode variant.

Ergens in het begin van de vorige eeuw begon Theo van Beeck aan de zuidzijde van de Markt in Helmond zijn muziekhandel. Dat is te achterhalen dankzij de website van Geschiedenis Helmond, die een schat aan gedigitaliseerd beeldmateriaal heeft, waar ik hieronder dankbaar gebruik van maak.

In het midden Muziekhandel Th. v. Beeck aan de Markt (ca. 1923-1929)

Er is nog een andere foto van pakweg 10 jaar eerder, maar daarop is de winkel slechts gedeeltelijk te zien. De foto maakt al direct duidelijk dat het hier gaat om een winkel die muziekinstrumenten verkocht, getuige het opschrift in het bovenste deel van de gevel: Piano's Orgels. In de jaren vijftig verhuisde Theo van Beeck zijn winkel naar de Veestraat en ging zich specialiseren in grammofoonplaten. Op YouTube is onderstaand filmpje te vinden van de gouden bruiloft van het echtpaar Van Beeck, waarbij het echtpaar volgens goed Brabants gebruik op een serenade van de lokale fanfare wordt vergast. De oplettende kijken zal even kort het uithangbord van de winkel zien.




Op het moment van deze opnames moet de heer Van Beeck de pensioengerechtigde leeftijd al gepasseerd zijn. Op stamboomzoeker levert de zoekopdracht Beeck gecombineerd met geboorteplaats Helmond 228 treffers op, waaronder ene Theodorus Andreas van Beeck, geboren 1881 in Helmond en overleden in 1963 te Bakel, een dorp ten noordoosten van Helmond. Dat zou betekenen dat de oprichter ten tijde van onderstaande foto al niet meer in leven was en dat een van de kinderen het bedrijf voortzette.

Muziekhandel Th. van Beeck aan de Veestraat (1964)

Alhoewel op de gevel nog steeds sprake is van Muziekhandel, staat op het raam overduidelijk te lezen dat er Gramofoonplaten te verkrijgen zijn.

De zoekterm Beeck op de website van Geschiedenis Helmond levert behalve de foto's van Muziekhandel Th. van Beeck ook nog beeld op van Radio & TV André van Beeck in de Heistraat. Het ligt voor de hand dat een van de kinderen pa's tweede doopnaam als roepnaam meekreeg en zich van de muziekinstrumenten en het vinyl distantieerde en heeft gekozen voor de audio/videovariant. De oudste vermelding gaat terug tot 1961. In 1966 heeft de firma ook een vestiging in het spiksplinternieuwe winkelcentrum Straakven.


Radio & TV André van Beeck in winkelcentrum Straakven (1966) 

 Momenteel is er nog steeds een Bang en Olufsen leverancier A. van Beeck in Helmond te vinden aan de Steenweg 24. De Muziekhandel/grammofoonplatenwinkel bestaat helaas niet meer, maar wellicht is er bij André van Beeck inmiddels weer wat vinyl in het assortiment opgenomen.

Deze bijdrage werd mede mogelijk gemaakt door Bjorn Graafland van Concerto.